İndirimli abonelik fırsatı sunan `Serbest Tüketici` limiti yıllık 480 bin kWh’dan 100 kWh ‘ya düşürüldü
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), 2010 yılı serbest tüketici limitini 480 bin kilovatsaat (kWh) düzeyinden 100 bin kWh düzeyine düşürdü 3 Şubat 2010 tarih ve 27482 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 28.01.2010 tarih ve 2408 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) Kararı uyarınca 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 5 inci maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendi ve Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi hükümleri uyarınca serbest tüketici limiti Madde 1 – Serbest tüketici limiti 100.000 kWh olarak belirlendi. Uygulamanın başladığı yıldan bu yana her yıl düşürülen bu miktar ile artık sadece büyük sanayici ve işletmeler değil, küçük ve orta boy (KOBİ) işletmelerde, ‘’Serbest Tüketici’’ sıfatı kazanarak tedarikçilerini seçebilme hakkına sahip olacak. Tüketiciler böylelikle isterlerse dağıtıcı şirketten ya da bir anlaşma yaparak TEDAŞ dışında başka bir tedarikçiden fiyatını pazarlık etmek sureti ile elektrik enerjisi alabilecekler. Elektrikte serbest piyasaya geçiş için uygulamaya konulan ‘’Serbest Tüketici’’ limiti ilk olarak 9 milyon kilovatsaat ile başlamıştı. Geçen yıl 480 bin olan limit, bu yıl için 100 bin kilovatsaate çekildi. Bu rakamlara göre yıllık elektrik tüketim bedeli yaklaşık 36.000. TL’nin üzerinde olan abonelerde ‘’Serbest Tüketici’’ hakkını kullanabilecek. Uygulamada nihai hedef ise herkesi serbest tüketici kapsamına dahil edip, tüketicilere istediği üreticiden elektrik alma imkânının tanınması. Bu şekilde fiyat rekabeti de sağlanmış olacak.
SERBEST TÜKETİCİ UYGULAMASI İLE İLGİLİ BİLGİ NOTU:
Tanımlar:
Serbest tüketici: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından (serbest tüketici limitinden) daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestîsine sahip gerçek veya tüzel kişidir.
Serbest tüketici limiti: Her yılın 31 Ocak tarihine kadar Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirlenerek yayımlanan elektrik enerjisi miktarıdır (2010 yılı için 100.000 kWh).
Serbest olmayan tüketici: Elektrik enerjisi ve/veya kapasite alımlarını sadece, bölgesinde bulunduğu perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi veya perakende satış şirketlerinden yapabilen gerçek veya tüzel kişidir.
Tedarikçi: Müşterilerine elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlayan üretim şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları, toptan satış şirketleri, perakende satış şirketleri, perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleridir.
Tüketici: Elektriği kendi ihtiyacı için alan serbest ve serbest olmayan tüketicileri
İkili anlaşmalar: Gerçek veya tüzel kişiler ile lisans sahibi tüzel kişiler arasında ya da lisans sahibi tüzel kişilerin kendi aralarında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmaları,
İfade eder.
Serbest Tüketici Kimdir? * İletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketiciler, * Bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimleri ST limitini (2004 için 7,8 milyon kWh) geçen tüketiciler, * İçinde bulunulan yılda gerçekleşen toplam elektrik enerjisi tüketimleri ST limitini (2005 için 7,7 milyon kWh) geçen tüketiciler. * Kendi üretiminden tükettiği miktar dahil toplam elektrik enerjisi tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişiler. * Bir önceki takvim yılındaki tüketimi serbest tüketici limitini geçmeyen ancak, içinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye taahhüt eden ve bağlantı anlaşması veya abonelik sözleşmesindeki bağlantı gücü veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler. * İçinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye taahhüt eden ve bağlantı anlaşmasındaki bağlantı veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen yeni tüketiciler. * Son iki paragraf kapsamında serbest tüketici niteliği kazanmış tüketicilerin gerçekleşen tüketimlerinin başvuru tarihindeki serbest tüketici limitinin altında kalması halinde, bu hususun tespitini izleyen oniki ay boyunca tüketim miktarlarına bakılmaksızın serbest tüketici hakkından yararlanamaz.
Talep Birleştirme Nedir?
Serbest Tüketici Olabilmek İçin Talep Birleştirme Nasıl Yapılır? Ayrıca, aşağıdaki talep birleştirme hallerinde, serbest tüketici niteliğinin kazanıldığı kabul edilir. Talep birleştirme: * Aynı veya farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasında aynı tüzel kişiliğe ait toplam elektrik enerjisi tüketiminin bir önceki takvim yılına ait ST limitini geçmesi, * Kontrol ilişkisiyle (Kontrol: Bir tüzel kişi üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak o tüzel kişinin sermayesinin ya da ticari mal varlığının yarısından fazlasını veya oy haklarının yarısından fazlasını kullanma hakkını ya da denetim kurulu, yönetim kurulu veya tüzel kişiyi temsile yetkili organların üyelerinin yarıdan fazlasını atama hakkını ya da işlerini idare etme hakkını ifade eder) tek bir tüzel kişiye bağlı olan tüzel kişilerin, aynı veya farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasında bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimlerinin ST limitini geçmesi ve ikili anlaşmayı tedarikçi ile kontrol ilişkisiyle bağlı olunan tüzel kişinin yapması, * Bir araya gelerek tek bir tüzel kişilik oluşturan birden fazla tüketicinin bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimlerinin ST limitini geçmesi, tedarikçi ile söz konusu tüzel kişiliğin ikili anlaşma yapması ve söz konusu tüketicilerin elektrik enerjisi tüketimlerinin tek bir ortak sayaçtan ölçülmesi, koşulları ile gerçekleşebilir. NOT:
24.02.2005 tarih ve 25737 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmeliğin 5. Maddesi “ Mevcut sözleşmeleri kapsamında otoprodüktör grubu lisansı alan veya mevcut sözleşmeleri kapsamında aldıkları otoprodüktör grubu lisansı üretim lisansına dönüştürülen tüzel kişilerin elektrik enerjisi sağladıkları gerçek veya tüzel kişilere ait mevcut aboneliklerin tevsi ve/veya entegrasyon yatırımları ile çevre mevzuatının gerektirdiği yatırımları dolayısıyla oluşan yeni abonelikleri için serbest tüketici olma şartı aranmaz” hükmünü getirmiştir. Tevsi: Yeni bir yatırım hüviyeti taşımayan, genişleme yapıldıktan sonra mevcut tesis ile alt yapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden, aynı işletmede aynı mal ve hizmetin kapasitesini artırmaya yönelik, gelişmiş yörelerde ilave kapasitenin mevcut üretim kapasitesinin %100’ünü aşmayan yatırımlardır. Entegrasyon: Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideten aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır. Serbest Tüketici Başvuru Prosedürü
Serbest tüketici kapsamında olup ikili anlaşma yapmak isteyen tüketicilerden;
* İletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketicilere TEİAŞ tarafından, Dağıtım sistemi üzerinden elektrik enerjisi ve/veya kapasite temin eden tüketicilere ise bir önceki takvim yılında tükettikleri toplam elektrik enerjisi miktarını içerecek şekilde bölgelerinde bulundukları dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından serbest tüketici niteliğine sahip olduklarını gösterir bir belge verilir. * Bir önceki tedarikçisine olan yükümlülüklerini yerine getirdiğini yeni tedarikçisine belgelemek zorundadır. * Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun çok zaman dilimli ölçüm yapabilen elektronik sayaç kullanmak zorundadır. Serbest Tüketiciler Kimden Enerji Alabilir?
* Otoprodüktörler
* Üretim Şirketleri
* Toptan Satış Şirketleri
— TETAŞ
— Özel Toptan Satış Şirketi
* Perakende Satış Şirketi
* Tedarikçilerin enerji/kapasite sağlayamadığı durumlarda bölgelerindeki perakende satış lisansına sahip dağıtım şirketlerinden son kaynak anlaşmaları kapsamında enerji/kapasite alabilir. Gerçek veya tüzel kişilerin, otoprodüktör grubu lisansı sahibi bir tüzel kişinin ortağı olması veya bir organize sanayi bölgesinde yer alması ST niteliği kazanmalarından doğan tedarikçilerini seçme haklarını ortadan kaldırmaz. Diğer taraftan, Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği çerçevesinde OSB’ler serbest tüketici kapsamına girmektedir. Buna göre Organize Sanayi Bölgelerinin satın alacakları elektrik enerjisinin miktarını ve fiyatını serbestçe müzakere etmek suretiyle ikili anlaşmalar kapsamında TEDAŞ’tan, toptan ve perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilerden, otoprodüktör ve otoprodüktör gruplarından daha uygun koşullarda elektrik temin edebilmeleri mümkündür. Tedarikçi Seçimi ve Değiştirme Koşulları: Serbest tüketici kapsamında yer alan tüketicilerin tedarikçisini seçme hakkını kullanmaları halinde; ortak veya birden fazla tüketim noktasındaki tüketici sayaçlarının, Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun çok zaman dilimli ölçüm yapabilen elektronik sayaçlar olması zorunludur. Tedarikçisini değiştirmek isteyen bir serbest tüketici ikili anlaşma yapmadan önce bir önceki tedarikçisine olan yükümlülüklerini yerine getirdiğini yeni tedarikçisine belgelemek zorundadır. Tedarikçi ikili anlaşma imzalamadan önce, serbest tüketicinin bulunduğu dağıtım bölgesindeki dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden ve/veya serbest tüketicinin bir önceki tedarikçisinden; mevcut olması halinde bir önceki takvim yılına ait tüketim miktarlarını, mevcut olmaması halinde içerisinde bulunulan yıla ait tüketim miktarlarını, tüketim yük eğrisini ve usulsüz ve/veya kaçak elektrik kullanıp kullanmadığını gösteren bir belge talep edebilir. Söz konusu talep ilgili tüzel kişi tarafından on işgünü içerisinde karşılanır. Kanun, dağıtım şirketlerinin bulundukları dağıtım bölgesinde başka bir tedarikçiden elektrik enerjisi ve/veya kapasite temin edemeyen tüketiciler bulunması halinde, perakende satış lisansı alarak bu tüketicilere perakende satış yapmak ve/veya perakende satış hizmeti vermekle yükümlü olduğunu hükme bağlamaktadır. Bu itibarla; serbest tüketiciler, tedarikçilerinin kanuni gerekler nedeniyle ikili anlaşmaları kapsamında taahhüt ettikleri elektrik enerjisi ve/veya kapasiteyi sağlayamadığı durumlarda, bölgelerindeki perakende satış lisansına sahip dağıtım şirketinden son kaynak anlaşmaları kapsamında elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın alır. İkili Anlaşmalar
İkili anlaşmaların tarafları, her uzlaştırma dönemi için tedarik edilmesi taahhüt edilen enerji miktarı ile alıcı ve satıcı tarafın kim olduğu ikili anlaşmaların taraflarınca Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine bildirilir. Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi, bildirimin işleme konulduğunu anlaşmanın her iki tarafına da bildirir. Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi tarafından yük alma ve yük atma tekliflerinin kabul edilmesi, Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi ve ilgili taraf arasında ticari bir alışveriş anlamı taşımaktadır. Bu nedenle ayrıca herhangi bir bildirime gerek duyulmaksızın, iki taraf arasında bir anlaşma yapılmış olarak kabul edilir. Her bir sistem katılımcısının her uzlaştırma dönemi için geçerli olan net anlaşma miktarı, enerji alımları artı (+) miktar ve enerji satışları eksi (-) miktar olarak kabul edilerek hesaplanır. Serbest Tüketici İkili Anlaşmaları:
* Tedarikçiler, ikili anlaşmaları ancak;
* Serbest tüketici kapsamına giren,
* Sayaçları Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun olarak tesis edilmiş olan,
* Bir önceki tedarikçisine borcu olmadığını belgeleyen,
tüketiciler ile yapabilir. Tedarikçiler ikili anlaşmalar kapsamında taahhüt ettikleri elektrik enerjisi ve/veya kapasiteyi anlaşmanın koşulları çerçevesinde kesintiye uğratmaksızın sağlamak ve serbest tüketiciyi tüketici hakları ile ikili anlaşmalar kapsamındaki ticari seçenekler ve muhtemel riskler hakkında anlaşma imzalanmadan önce bilgilendirmekle yükümlüdür. Ancak, ikili anlaşmalarda yer alan koşullarının serbest tüketici ile tedarikçisi arasında müzakere edilerek belirlenmesi ve herhangi bir ihtilaf durumunda anlaşmazlıkların çözümlenmesinde ağırlıklı olarak ikili anlaşma hükümlerinin bağlayıcı olması nedeniyle serbest tüketicilerin ikili anlaşma imzalamadan önce aşağıdaki hususları dikkatle gözden geçirmesi gerekmektedir:
İkili anlaşmanın süresi, * Elektrik enerjisi fiyatının ikili anlaşma süresi boyunca sabit olup olmadığı,
* Elektrik enerjisi fiyatının kullanılacak elektrik enerjisi miktarı ile değişip değişmeyeceği,
* Tedarikçi tarafından ikili anlaşma kapsamında sağlanması öngörülen diğer hizmetlerin elektrik enerjisi fiyatına dahil olup olmadığı,
* İkili anlaşmanın yürürlüğe girmesini müteakip herhangi bir başlangıç bedelinin ödenip ödenmeyeceği,
* Serbest tüketici veya tedarikçiden herhangi birinin ikili anlaşmanın süresinin uzatılmasını veya feshedilmesini talep etmesi durumunda bunu asgari ne kadar süre öncesinden yapmak zorunda olduğu ve bu uzatma veya fesih talebinin ne kadar süre içinde cevaplandırılması gerektiği,
* İkili anlaşmanın süresi dolmadan önce feshedilmesi durumunda herhangi bir tazminat bedeli ödenip ödemeyeceği.
İkili anlaşmalar kapsamında Kanun ve Kanun kapsamında çıkarılan ikincil mevzuata aykırı hükümlere yer verilemez.
Sayaçların temini, montajı ve okunması ile diğer ticari konular serbest tüketici ile tedarikçi arasında yapılan ikili anlaşma kapsamında düzenlenebilir.
Serbest tüketiciler, tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen her bir ölçüm noktası için ayrı bir tedarikçi ile ikili anlaşma yapabilir. Serbest Tüketici Limitinde İndirim
* Rekabetin gelişimi,
* Ölçme-iletişim-kontrol alt yapısının yeterliliği,
* Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezinin işlem kapasitesi,
* Piyasada serbestçe müzakere edilerek ikili anlaşmalara bağlanabilecek üretim kapasitesi,
* TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından serbest tüketicilere ilişkin olarak sağlanan istatistikî bilgiler, dikkate alınmak suretiyle her yılın 31 Ocak tarihine kadar EPDK tarafından belirlenir. 2010 yılı için EPDK tarafından açıklanan değer 100 bin kWh’ dir. (Yıllık Elektrik Tüketim Bedeli 36.000 TL Aşan)
Serbest Tüketicilerin Yeni Piyasada Elde Edebileceği Avantajlar
* Serbest Tüketiciler yapacakları ikili anlaşmalar yolu ile diledikleri tedarikçiden enerji temin edeceklerdir.
* Üretici ve toptan satış şirketlerinin sağlayacakları fiyat avantajından yararlanabileceklerdir.
* Özel toptan satış şirketleri ile yapabilecekleri esnek kontratlar sayesinde belirli uzlaştırma dönemlerinde piyasada oluşacak mümkün olan en avantajlı fiyatlardan enerji temini mümkün olabilecektir.
* Sserbest Tüketiciler her kontrat süresi bitiminde tedarikçisinin performansını değerlendirecektir. Böylece zaman içerisinde kendisi için en uygun kontrat kapsamı ve tedarikçi belirlemesi mümkün olacaktır.
* Serbest tüketiciler artık zorunlu olarak tüketimlerini saatlik hatta dakikalık olarak takip ve kayıt edecekler. Tedarikçileri tarafından da anlık olarak alınacak bu veriler değerlendirilerek Serbest Tüketicilerin enerji maliyetleri en makul düzeye çekilebilecektir.
* Elektrik için -özellikle toptan satış şirketleri tarafından hazırlanacak- yeni ve avantajlı ürün paketleri geliştirilecektir.
* Enerji tüketim miktarları tek bir Op. fazla enerjisi ile karşılanamayan Serbest Tüketiciler, ÖTSŞ’lerinden benzer avantajlar ile enerjilerini temin edebilirler.
* ST niteliğinde olmayan kuruluşlar talep birleştirme yolu ile ST avantajlarından yararlanabilir.
* Serbest Tüketiciler yapacakları kontratlar ile gerçek zamanlı üretim-tüketim dengesizliğinden kaynaklanacak maliyet artışlarını toptan satış şirketleri ile çalışarak en düşük düzeyde tutabilir.
* Piyasadaki belirsizliklerden tesis ve ürünlerini soyutlamak isteyen Serbest Tüketiciler uzun dönemli ve sabit fiyatlı kontratlar yapabilir. Arz güvenliği ve maliyet avantajı sağlamak amacı ile enerji üretim santral yatırımı yapmayı düşünen sanayiciler için yatırım kararlarını etkileyecek yeni enstrümanlar piyasada oluşmuştur. Tedarikçisini Seçmeyen Serbest Tüketiciler:
* İletim sistemine doğrudan bağlı olanlar dışındaki Serbest Tüketiciler ikili anlaşmalarla kendi tedarikçilerini seçene kadar, bulundukları dağıtım bölgesindeki perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi ve/veya perakende satış şirketlerinden enerji alabilir.
